لغت MAINTENANCE كه ما آنرا نگهداری - تعمیرات ترجمه نمودهایم مفهومش در صنایع شامل كلیه عملیاتی می شود كه برای سالم و مرتب نگاه داشتن وسایل كار چه ماشین چه غیر ماشین انجام می گردد.
● هدف از تعمیرات و تعریف آن
لغت MAINTENANCE كه ما آنرا نگهداری - تعمیرات ترجمه نمودهایم مفهومش در صنایع شامل كلیه عملیاتی می شود كه برای سالم و مرتب نگاه داشتن وسایل كار چه ماشین چه غیر ماشین انجام می گردد.
در صنعت عملیاتی از قبیل بازدید مرتب وسایل روغنكاری مرتب آنها, رفع عیوب و نواقص كوچكی كه احتمالاً, ضمن كار پیدا می شود. بطور مداوم و قبل از پیدایش لنگیهای بزرگ یا تعمیر و لكه گیری ساختمان و تجدید رنگ در فواصل معین و كلیه اموری كه باعث بر قرار داشتن وضع صحیح كار می شود.
بنام MAINTENANCE مرسوم گردیده است در صنایع با قبول و ادامه روشهای آزمایش MAINTENANCE می توان وضعی بوجود آورد كه اولاً ماشین آلات و وسایل بدون لنگی و مرتب كار نموده و ثانیاً مصارف ماشین در پائین ترین حد خود باقی بماند و علاوه بر تمام اینها هزینه تعمیر به حداقل ممكنه پائین بیاید.
موقعیت و پیشرفت هر دستگاه و تشكیلاتی بویژه كارخانجات صنعتی مستلزم داشتن سیستمهای موثر برنامه ریزی و كنترل و اجرای دقیق و منظم آنها در كلیه مراحل می باشد.
در كارخانجات صنعتی ماشین آلات همواره در حال فرسوده شدن هستند, بنابر این مسئله تعمیرات و نگهداری ماشین آلات یكی از مهمترین مسائل قابل توجه می باشد.
محورها, بلبیرینگها, چرخ دنده ها, تسمه ها و سایر قطعات یك ماشین فرسوده مشوند و تعویض یا تعمیر آن لازم می گردد.
روغنها و گریسها در اثر كار كثیف می شوند و خاصیت اصلی خود را از ست می دهند و احتیاج به تعویض دارند . الكتروموتورها, وسائط نقلیه مثل نقاله ها, لیف تراكهای برقی و گازوئیلی, جراثقالها و غیره احتیاج به سرویس و تعمی منظم دارند.
انجام عملیات تعمیراتی در مورد ماشین آلات پس از شكستگی و خرابی, روش منطقی نبوده و سبب وقفه در عملیات تولیدی می گردد. زیانهای ناشی از توقف عملیات تولیدی بمراتب بیشتر از تعمیر ماشین آلات مربوطه می باشد.
بنابراین با ایجاد سیستمی كه بتواند مانع شكستگی و خرابی ماشین آلات گردد میتوان از یك طرف راندمان تولیدی دستگاه را بالا برده و از طرف دیگر زیانهای ناشی از وقفه كار را به حداقل تقلیل داد. مطالعه وضعیت اولیه ماشین آلات, نحوه انجام عملیات تعمیراتی و برسی كاملی در مورد نظرات كارخانه سازنده ماشین آلات می تواند اساس طراحی سیستم تعمیرات قرار گیرد.
▪ هدف اصلی از ایجاد یك سیستم صحیح تعمیرات و نگهداری عبارتست از :
- جاو گیری از توسعه عیوب و نقایص.
- بر طرف كردن نواقص و معایب جزئی قبل از احتیاج به تعمیرات كلی .
- جلو گیری از وقفه در عملیات تولید از طریق تعویض قطعات فرسوده قبل از شكستگی و از كار انداختن دستگاه.
- كاهش توقفهای تولید و جلوگیری از زیانهای ناشی از وقفه در كار.
- صرفه جویی در نیروی انسانی بعلت تقلیل عملیات تعمیراتی.
- استفاده بهتر از كاركنان قسمت نصب و تعمیرات.
- كاهش تعمیرات كلی و تكرار.
- كاهش در مصرف لوازم یدكی و تقلیل هزینه مربوطه.
- كاهش در حجم مقدار محصول نامرغوب و افزایش مرغوبیت محصولات.
- ازدیاد طول عمر ماشین آلات و صرفه جویی در خرید ماشینهای جدید.
- تشخیص نوع عملكرد ماشین آلات و تعیین هزینه های تعمیراتی مربوطه به منظور تصمیم گیری در مورد تهیه و انتخاب ماشینهای جدید.
- افزایش راندمان تولیدی ماشین آلات و كاهش هزینه های تولید.
● انواع سیستم های تعمیراتی
نقش قسمت تعمیرات تنها تعمیر دستگاه های خراب نمی باشد بلكه باید متباً در فواصل مشخص دستگاه ها را بازدید كند, روغنكاری نمائید, صورت لوازم یدكی و احتیاجات را تنظیم نموده و برنامه های تعمیرات اساسی و تعمیرات غیر اساسی را پی ریزی كند. تمام این عملیات را به نحوی انجام دهد كه مزاحمتی برای جریان تولید پیش نیاورد(یا بحداقل پیش بیاورد).
كیفیت و ظرفیت كاركنان قسمت تعمیرات باید تا حدی باشد كه قسمت بتواند وظایف خود را حتی در شرایط مشكل زیادی كار نیز تحمیل كند.
تنظیم های عادی دستگاه را انجام دهد, به تعمیرات اساسی و غیر اساسی دستگاه ها برسد بالاخره اگر تغییر در محل و جابجا كردن ماشین نیز پیش بیاید آنرا نیز انجام دهد.
حالت ایدآل آن است كه اصولاً خرابی پیش نیاید و خراباندن دستگاه ها جز آنچه در برنامه كلی پیش بینی گردیده لازم نشود, بدون شك رسیدن به این حالت ایده آل امر بسیار مشكل و در بعضی مواقع غیر ممكن است. برای رسیدن به حالت ایده آل فوق و هدفهای تعمیرات و نگهداری روشهای مختلفی متداول است كه ذیلاً بشرح تعدادی از آنها می پردازیم.
۱) روش جانشین كردن سرمایه
در این حالت یك ماشین یا دستگاه یدكی برای هر دستگاه در كارخانه موجود است كه به مجرد خراب شدن دستگاه اولی, دستگاه یدك جانشین آن می گردد.
۲) روش تعمیرات خرابی
در این روش از ماشین یا دستگاه بدون رسیدگی زیاد آنقدر كار مكشند تا ماشین از كار بیافتد و وقتی كه از كار افتاد تعمیر آن را شروع می نمایند و به معنی دیگر آنكه برای پیش گیری از خرابی یا از كار افتادن دستگاه هیچ یا تقریباً هیچ فعلیتی انجام نمی شود.
۳) روش تعمیرات پیش گیری
بطور كلی می توان این روش را بهترین و سالمترین نوع تعمیرات دانست و این روشی خواهد بود كه ما توصیه و رویش بحث خواهیم كرد. در این روش با پیش بینی هایی كه بعمل می آید از بوجود آمدن خرابی ها از فبل جلوگیری می شود.نه آنكه به انتظار خوابیدن دستگاه و بعد عملیات تعمیر را شروع نمائید. در این روش می بایست ابتداء مبادرت به استخراج دستورالعمل های تعمیراتی در فواصل زمانی تعیین شده توسط كارخانه سازنده نمود ئ سپس طبق آن عمل كرد.
۴) تعمیرات برنامه ای
بطور كلی و بعنوان یك اصل مسلم باید گفته شود. برای اینكه از یك دستگاه تولیدی بتوان كار بدون دردسر انتظار داشت در فواصل معینی از آن بازدید و تعمیر اساسی یا تعویض قطعات بعمل آید. روی تجارب كار می توان فواصل چنین بازدید و تعمیرات را برای كار كردن بدون دردسر هر دستگاه را تعیین كرد.
۵) روش تعمیرات تولیدی
بطوریكه دیده شد تعمیرات پیشگیرانه مستلزم بازدیدهای دائمی و نگهداری منظم است كه من غیر مستقیم هزینه های نسبتاً سنگین برای تعمیرات كارخانه ببار می آورد در اینجا روش دیگری بنام تعمیرات تولیدی وجود دارد كه در این روش در مورد تنها قسمتی از ماشین آلات و وسائل كارخانه كه كار منظم و دقیق آنها جنبه حیاتی برای تولید دارد تعمیرات پیشگیری عمل می شود و در مورد سایر دستگاه ها تعمیرات برنامه ای انجام می شود.
۶) روش تعمیرات خرابی
همانطوریكه قبلاً ذكر شد در این روش دستگاه بدون انجام بازدید یا تعمیرات دوره ای كار كرده و هر گاه كه بهر علتی از كار افتاده اقدام به تعمیر آن می شود.
با توجه به اینكه انجام تعمیرات پیشگیری تعداد تعمیرات خرابی هر دستگاه را بطورقابل ملاحظه ای پائین آورد ولی هرگز بكلی این نوع تعمیرات را از بین نخواهد برد.
حالات مختلفی كه سبب توقف دستگاه و انجام عملیات تعمیراتی را باعث میشود عبارتند از :
▪ حالتی كه ماشین یا دستگاه به هر علتی از كار افتاده است.
▪ حالتی كه ادامه كار ماشین خطراتی برای جان كارگر داشته باشد.
▪ حالاتی كه با تجربه قبلی می دانیم حالتی از خرابی قریب الوقوع دستگاه است و یا در صورت ادامه كار به سایر قسمتهای دستگاه زیانهائی می رساند.
▪ حالتی كه میتواند در كیفیت تولید تاثیرات بسیار نامطلوبی داشته باشد.در صورت بروز چنین حالاتی مسئول كارگاه با پركردن فرمی بنام فرم” درخواست انجام تعمیرات“ و ارسال آن به دفتر تعمیرگاه خرابی دستگاه را اطلاع و تقاضای برطرف كردن نقش آنرا می نماید.
همچنین در این زمان كارت قرمز رنگ ” در دست تعمیر“ را به دستگاه آویزان نموده كه از روشن نمودن یا بكار انداختن آن بطور اشتباه جلوگیری شود.
سازمانهای تولیدی بیشماری در گوشه و كنار جهان در حال فعالیت هستند اما، معدودی از آنها بااقتدار به فعالیت خود ادامه می دهند و گوی سبقت را از دیگران ربوده اند. همگان بر قدرت این سازمانها واقف بوده و از آنها به عنوان سازمانهای ممتاز یاد می كنند.
● مشخصه این سازمانهای ممتاز چیست؟
یك سازمان ممتاز در تمام زمینه ها اعم از سیستمهای تولیدی، اطلاعاتی، خریدوفروش، بازاریابی، مهندسی و كیفیت در سطح ممتاز فعالیت می كند. یكی از شاخصه های اصلی یك سازمان تولیدی ممتاز، دارابودن تشكیلات نگهداری و تعمیراتی ممتاز است. در این مقاله خصوصیات یك سیستم نگهداری و تعمیرات (نت) در یك سازمان ممتاز مورد بررسی قرار گرفته و این خصوصیات طبق فهرست زیر ارائه شده اند.
این فهرست همچنین می تواند به عنوان چك لیستی جهت ممیزیهای داخلی سیستم و درك میزان تفاوت از یك سیستم نت ممتاز مورد استفاده قرار گیرد.
۱) هزینه چرخه عمر:
تصمیم گیری برای خرید تجهیزات باید براساس دو عامل قیمت خرید به علاوه هزینه تحمیلی از سوی تجهیز در مدت عمر اقتصادی آن صورت گیرد و نه برپایه قیمت خرید تجهیز. این بدان معنا است كه متخصصان نگهداری و تعمیرات در سازمان باید با برخورداری از توانایی انجام آنالیزهای قابلیت اطمینان و قابلیت تعمیرپذیری در مورد سیستم های فنی و اجزای آنها در فرآیند خرید تجهیزات مشاركت داشته باشند. همچنین در هنگام خرید باید به عواملی چون وجود فهرست كامل اجزاء راهنمای نحوه استفاده و نقشه های دقیق طبق استانداردهای مكتوب مورد استفاده در سازمان و غیره توجه داشت.